Saopštenje za javnost povodom podzakonskih propisa Agencije za bankarstvo Republike Srpske vezano za pandemiju COVID-19
U cilju adekvatnog informisanja javnosti o mjerama koje je Agencija za bankarstvo Republike Srpske (u daljem tekstu: Agencija) donijela kroz podzakonske propise u cilju ublažavanja negativnih ekonomskih posljedica izazvanih pojavom virusnog oboljenja „COVID-19” (u daljem tekstu: korona virus), te očuvanja stabilnosti bankarskog sistema Republike Srpske, a kako bi otklonili nedoumice klijenata banaka i mikrokreditnih organizacija u vezi sa primjenom propisa u nastavku navodimo dodatna pojašnjenja odredaba usvojenih propisa. Odluku za mikrokreditne organizacije možete pogledati OVDJE.
Agencija je, u okviru svojih nadležnosti, a uzimajući u obzir trenutnu vanrednu situaciju u Republici Srpskoj usvojila sljedeće odluke:
Odluku o privremenim mjerama banaka za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem COVID-19 i
Odluku o privremenim mjerama mikrokreditnim organizacijama za ublažavanje negativnih ekonomskih posljedica uzrokovanih virusnim oboljenjem „COVID-19“.
Navedenim propisima je definisano da za vrijeme trajanja stanja vanredne situacije (odnosno vanrednog stanja ukoliko bude proglašeno od strane nadležnih organa), banke, odnosno mikrokreditne organizacije mogu klijentima odobriti privremeni moratorijum najduže do prestanka navedenog stanja.
Ovaj moratorijum se odobrava sa ciljem kako bi banke, odnosno mikrokreditne organizacije, u međuvremenu, u dogovoru sa svojim klijentima imale vremena da definišu najadekvatnije posebne mjere koje će odobriti klijentima. Tokom navedenog moratorijuma klijenti neće plaćati obaveze po osnovu glavnice i kamate koja se obračunava tokom tog perioda, te će banke, odnosno mikrokreditne organizacije dogovoriti sa klijentima način izmirenja tih obaveza u narednom periodu u zavisnosti od mogućnosti klijenta za njihovu otplatu. Privremeni moratorijum se može odobriti na zahtjev klijenta, a pri tome je dozvoljeno da se zahtjev, usljed stanja vanredne situacije, ne mora podnositi u pisanom obliku, odnosno da se isti može podnijeti i elektronskim putem (elektronska pošta, putem internet stranice, SMS porukom i sl.) ili banka, odnosno mikrokreditna organizacija može odobriti isti samoinicijativno ukoliko ocijeni da klijenti nisu bili u mogućnosti da zbog tehničkih ili drugih prepreka podnesu zahtjev. Napominjemo da samo u slučaju privremenog moratorijuma, usljed stanja vanredne situacije, nije potrebno formalno potpisivanje aneksa ugovora o kreditu.
Tokom trajanja privremenog moratorijuma, banke, odnosno mikrokreditne organizacije će dogovoriti sa klijentima koje od posebnih mjera definisanih podzakonskim propisima Agencije mogu da odobre klijentima, a ključno je da se definišu mjere koje mogu pomoći klijentima da u narednom periodu izmiruju svoje obaveze prema banci. Posebne mjere (ili kombinaciju posebnih mjera) koje banke, odnosno mikrokreditne organizacije mogu odobriti klijentima su:
moratorijum, odnosno odgoda u otplati obaveza klijenta u maksimalnom trajanju od 6 mjeseci,
grejs period za otplatu glavnice kredita u slučaju kredita koji se otplaćuju anuitetno na period od najduže 6 mjeseci (tokom grejs perioda klijent plaća obračunatu kamatu, ali ne i glavnicu),
produženje krajnjeg roka za otplatu kredita koji se otplaćuju anuitetno,
produženje roka dospijeća kredita sa jednokratnim dospijećem, uključujući i revolving kredite, prekoračenja po transakcionim računima, kreditne kartice i slično na period od najduže 6 mjeseci, pri čemu bi klijenti tokom tog perioda mogli koristiti i dio izloženosti koji je bio neiskorišćen na dan modifikacije,
odobravanje dodatnog iznosa izloženosti za potrebe prevazilaženja njegovih trenutnih poteškoća sa likvidnošću,
druge mjere sa ciljem olakšavanja izmirivanja kreditnih obaveza klijenta i održavanja poslovanja klijenta.
Klijenti će za potrebe odobrenja prethodno navedenih posebnih mjera biti u obavezi da potpišu aneks ugovora o kreditu, te je stoga neophodna i prethodna saglasnost žiranata, jemaca ili sudužnika.
Posebno ističemo da pravo na odobrenje posebnih mjera koje banka, odnosno mikrokreditna organizacija odobrava imaju samo klijenti čija je kreditna sposobnost pogoršana, odnosno čiji su izvori za otplatu smanjeni i time im je onemogućeno ili će biti onemogućeno izmirivanje obaveza prema banci, a zbog negativnog uticaja izazvanog pandemijom korona virusa. Dakle, pravo na posebne mjere mogu ostvariti samo klijenti koji su direktno ili indirektno (npr. u slučaju fizičkih lica, posmatraju se ukupni prihodi domaćinstva, odnosno ukoliko klijentu banke, odnosno mikrokreditne organizacije nisu smanjeni prihodi, ali ukupni prihodi domaćinstva su značajno smanjeni i to utiče na mogućnost izmirivanja obaveza prema banci, odnosno mikrokreditnoj organizaciji smatra se da su ispunjeni uslovi da se klijentu odobre posebne mjere) pogođeni negativnim ekonomskim posljedicama uzrokovanim pojavom korona virusa.
